Het eerste jaar als president zit er bijna op voor Joe Biden. Na vier idiote Trump-jaren (passend afgesloten met een bestorming van het Capitool en een wankelende democratie) heeft Biden de relatieve normaliteit teruggebracht in het Witte Huis en gaan de discussies vooral weer over beleid. Biden startte midden in een gierende pandemie en begon meteen te werken aan het uitvoeren van ambitieuze plannen. Hij heeft het grote voordeel dat de Democraten nu ook de meerderheid in het Huis van Afgevaardigden en de Senaat (nipt) in handen hebben. In maart al loodste hij een enorm coronasteunpakket door het congres (waarmee bovendien kinderarmoede ruwweg gehalveerd werd) en deze maand volgde een breed investeringspakket gericht op infrastructuur. Daarnaast wil Biden met zijn Build Back Better plan grondige sociale hervormingen doorvoeren, die onder Amerikanen ook nog eens gewild zijn.
Toch is de populariteit van Biden flink gedaald. Na de slecht verlopen gouverneursverkiezingen maken de Democraten zich zorgen over de toekomst. Het approval rating van de president zelf is inmiddels gezakt naar 42,5%. Hoe komt dit en wat betekent dit voor Bidens presidentschap en de tussentijdse congresverkiezingen van volgend jaar?
Afghanistan, COVID & de economie
Het vertrek van de militairen uit Afghanistan zorgde in augustus voor een flinke deuk in het vertrouwen in de regering. Hoewel het beëindigen van de oorlog breed gesteund werd door Amerikanen, was de uitvoering ronduit chaotisch. Biden verdedigde de actie en bleef bij zijn standpunt, maar de gruwelijke beelden van Afghanen die tevergeefs met de evacuatievluchten mee probeerden te liften leidden tot veel kritiek. Op de lange termijn zijn de electorale gevolgen onzeker. Het zal zeker terugkomen als het in toekomstige campagnes over buitenlandbeleid gaat, maar voor kiezers heeft het binnenlands beleid en de economie veel meer invloed.
Op dat vlak zorgde een nieuwe coronagolf er in de zomer voor dat de steun voor het coronabeleid afnam. De regering had gehoopt de pandemie met striktere maatregelen in te dammen, maar werd (net als de rest van de wereld) onaangenaam verrast. De economie, wellicht de belangrijkste voorspeller van steun voor een president, kreeg het afgelopen jaar natuurlijk ook flinke klappen. Momenteel gaat het economisch op veel vlakken in de VS juist weer goed, maar door toegenomen inflatie en afgenomen vertrouwen blijft het beeld van een slechte economie bestaan. (link)
Golfbewegingen
Daarnaast zijn er altijd bepaalde golfbewegingen in de politiek. Presidenten krijgen na aantreden bijna altijd te maken met een afname in populariteit. Onlangs won een Republikein de gouverneursverkiezingen in Virginia. Dat werd gezien als een grote klap voor de Democraten en een slecht signaal voor Biden, omdat hij er in 2020 nog ruim won. In Obama’s eerste jaar was dit echter ook het geval. Ook Obama won er ruim, waarna een Republikein in november 2009 tot gouverneur gekozen werd. Op de langere termijn zei dit niets over de steun voor Obama.
Wel kreeg Obama daarna te maken met een ander patroon: het slecht uitvallen van de tussentijdse congresverkiezingen (de midterms) voor de zittende partij. Ondanks het feit dat het beleid van Biden wél populair is (link), lijkt het nu ook reëel dat de Democraten in 2022 de meerderheid in Senaat en/of Huis verliezen. Mede hierom is het voor Biden zo cruciaal om fundamentele plannen in zijn eerste periode door het congres te krijgen, zodat hij niet of nauwelijks hoeft te zoeken naar Republikeinse steun.
Build Back Better
Voor twee grote pakketten (zie inleiding) is dit al gelukt. Het Huis stemde deze week na lang politiek gekonkel voor het immense Build Back Better - wetsvoorstel. Het plan omvat 1750 miljard dollar aan investeringen op het gebied van o.a. zorg, onderwijs, kinderopvang en het klimaat. De Senaat moet er nog mee instemmen, en hier ligt het probleem. Aangezien de verdeling in de Senaat 50/50 is, met vicepresident Harris als doorslaggevende (51e) stem, zijn alle Democraten nodig.
Twee gematigde Democraten (Manchin en Sinema) liggen dwars, waardoor er al delen uit het voorstel zijn gesloopt. Dit geruzie binnen de partij doet het imago van Biden als verbinder geen goed. Als het toch lukt om Build Back Better (BBB in de volksmond) erdoor te krijgen, zal het een historisch succes zijn voor de regering. Los hiervan moet de positieve impact van het infrastructuurpakket ook niet onderschat worden. Voor het beoordelen/slagen van zijn presidentschap op de lange termijn zal dit vermoedelijk ook een essentieel onderdeel zijn.
2024
Na de congresverkiezingen in november 2022 zal het vizier al snel verschuiven naar de presidentsverkiezingen in 2024. De nu 79-jarige Biden zegt nu ‘gewoon’ van plan te zijn zich herkiesbaar te stellen, maar hij kan natuurlijk niet anders. Als hij van plan is om het stokje als een tussenpaus door te geven aan Kamala Harris, dan zal dat pas op een strategisch moment worden aangekondigd. Het zal ook afhangen van de gezondheid en populariteit van Biden aan het einde van zijn eerste termijn.
Bij de Republikeinen is er ondertussen ook een worsteling aan de gang. Trump heeft de partij nog steeds in zijn greep en zinspeelt op een terugkeer. Republikeinen die zich zelf verkiesbaar willen stellen, moeten dus een pad kiezen: Trump paaien en hopen op steun als Trump zich zelf niet kandideert, of afzetten tegen Trump en hopen op een nieuwe conservatieve golf die niet afhankelijk is van Trump. Chris Christie lijkt het laatste pad te willen kiezen door zich vroeg te profileren als alternatief (inclusief nieuw boek met de veelzeggende titel Republican Rescue: Saving the Party from Truth Deniers, Conspiracy Theorists, and the Dangerous Policies of Joe Biden), maar de komende jaren zal er zeker weer een bonte verzameling presidentskandidaten opstaan om de concurrentie aan te gaan.
_______________________________________________________
Links / aanvullende informatie:
LINK - ‘NEW POLLS, SAME RESULTS: President Biden’s Build Back Better Framework Is Extremely Popular’
LINK - Approval rating Joe Biden.
LINK - ‘Americans Are Flush With Cash and Jobs. They Also Think the Economy Is Awful.’
LINK - ‘Joe Biden Is Succeeding’ (Opinion in NY Times, David Brooks)
LINK - ‘It’s the economy, stupid.’ (Over invloed economie op campagne en oorsprong van die uitspraak)
